ارزیابی انتقادی مستندات و مدارک اجماع بر حرمت قطع اختیاری نماز واجب

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

مطابق دیدگاه مشهور فقها ـ بلکه اجماع ایشان‌ـ قطع اختیاری نماز واجب حرام است. گاهی نماز ـ به صورت مطلق‌ـ و گاهی نیز نمازِ واجب، موضوع حکم قرار می‌گیرد. در این میان تنها در فرض ضرورت، فتوا به جواز قطع نماز داده می‌شود. برای اثبات این حکم، به قرآن، اخبار و اجماع فقها استناد شده است. نظر به اهمیت و پرکاربرد بودن این فرع که در شکل عمومی‌تر تبدیل به یک قاعده فقهی مبنی بر حرمت ابطال واجبات عبادی شده است و نیز نظر به مدرکی بودن اجماع فقها در این مسئله، لازم است که مدارک این قاعده مورد ارزیابی قرار گیرد. بر اساس نتایج این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش درآمده است، تمامی مدارک و مستندات اجماع مذکور، مخدوش به نظر می‌رسد و هیچ دلیلی بر قاعده مذکور ـ جز اجماع مدرکی فقهاـ وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Evaluation of the Documents and Evidence of Ijmāʿ, (Consensus, Arabic: اجماع) on the Prohibition of Voluntary Interruption of Obligatory (Compulsory) Prayers

نویسنده [English]

  • Hamid Moazzeni Bistgani
Level 4 of Qom seminary & PhD students of Jurisprudence
چکیده [English]

 




voluntary interruption of obligatory (compulsory) prayers according to the well-known view of the jurists -rather their Ijmāʿ (consensus)- is forbidden. Sometimes ṣalāt (prayer) -in absolute terms- and sometimes obligatory ṣalāt (prayer) are the subject of ruling. In the meantime, issuance a fatwā to interrupt praying (ṣalāt) is permitted only if necessary. It has been cited to the Qur''an, news and the consensus of jurists to prove this ruling. It is necessary to evaluate the evidence of this rule due to the widespread and important nature of this secondary matter (subdivision, branch), which in a more general form has become a jurisprudential rule based on the prohibition of the annulment of worship duties (‘Ibadah worship, religious ritual practice), and also it is necessary to evaluate it due to the evidence of the consensus of jurists on this issue. All the documents of the mentioned consensus seem distorted based on the results of this research, which has been written in a descriptive-analytical method, and there is no reason for this rule -except the documented consensus of the jurists

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudence of ‘Ibadah (religious ritual practices)
  • Prayer rules
  • Obligatory prayer interruption
  • Jurisprudential rules

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آل طوق القطیفی، احمد بن صالح، رسائل آل طوق القطیفی، بیروت، دار المصطفی لاحیاء التراث، 1422ق.
  3. ابن شهر آشوب سروی مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب‰، قم، علامه، 1379 ق.
  4. ابن غضائری، احمد بن حسین بن عبیداللّٰه، رجال ابن الغضائری ـ کتاب الضعفاء، قم، بی‌نا، بی‌تا.
  5. ابن فهد حلّی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  6. اراکی، محمدعلی، المسائل الواضحه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
  7. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
  8. انصاری دزفولی، مرتضی بن محمدامین، احکام الخلل فی الصلاة، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1413 ق.
  9. همو، کتاب الصلاة، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
  10. بحرانی آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
  11. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1409 ق.
  12. حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق‰، چاپ سوم، قم، دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق‰ ، 1412 ق.
  13. حسینی عاملی، سیدمحمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، اسلامی، 1419 ق.
  14. خوانساری، جمال‌الدین محمد بن حسین بن محمد، التعلیقات علی الروضة البهیه، قم، المدرسة الرضویه، بی‌تا.
  15. خوانساری، سیداحمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1405 ق.
  16. سیوری حلّی (فاضل مقداد)، جمال‌الدین مقداد بن عبداللّٰه، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  17. صدر، سیدمحمدباقر، مباحث الاصول، قم، بی‌نا، 1408 ق.
  18. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، چاپ دوم، قم، دار الشریف الرضی، 1406 ق.
  19. همو، علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1385 ش.
  20. همو، عیون اخبار الرضا‰، تهران، جهان، 1378 ش.
  21. همو، کتاب الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1362 ش.
  22. همو، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
  23. همو، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
  1. طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمدعلی، الشرح الصغیر فی شرح المختصر النافع ـ حدیقة المؤمنین، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1409 ق.
  2. طباطبایی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، دار التفسیر، 1416 ق.
  3. طباطبایی قمی، سیدتقی، مبانی منهاج الصالحین، قم، قلم الشرق، 1426 ق.
  4. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الاعلمی للمطبوعات، 1409 ق.
  5. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  1. عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، فوائد القواعد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1419 ق.
  2. عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  3. عراقی، آقاضیاءالدین، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1414 ق.
  4. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
  1. غروی نائینی، محمدحسین، اجود التقریرات، تقریر سیدابوالقاسم موسوی خویی، قم، مطبعة العرفان، 1352 ش.
  2. فاضل آبی، زین‌الدین حسن بن ابی‌طالب یوسفی، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  3. فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
  4. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی‰، 1406 ق.
  5. همو، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، بی‌تا.
  6. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  7. همو، الکافی، قم، دار الحدیث، 1429 ق.
  8. محقق حلّی، نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
  9. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، اصفهان، مهدوی، بی‌تا.
  10. موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
  11. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، الهدایة فی الاصول، تقریر حسن صافی اصفهانی، قم، مٶسسه فرهنگی صاحب‌الامر، 1417 ق.
  12. همو، مدارک العروة الوثقی؛ فقه الشیعة ـ کتاب الطهاره، تقریر سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، چاپ سوم، قم، آفاق، 1418 ق.
  13. همو، مصباح الاصول، تقریر سیدمحمدسرور واعظ‌حسینی بهسودی، قم، مکتبة الداوری، 1422 ق.
  14. همو، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  15. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، المنار، 1413 ق.
  16. موسوی عاملی، سیدمحمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، بیروت، مؤسسه آل البیت(ع)، 1411 ق.
  1. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، مختصر الاحکام، قم، دار القرآن الکریم، 1390 ق.
  2. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.
  3. نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، 1421 ق.
  4. همو، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  5. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار