نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم

2 دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

مسئله بلوغ به جهت اینکه در بیشتر ابواب فقه موضوع حکم قرار گرفته، از مسائل مهمی است که علاوه بر شرطیت آن برای تکالیف و معاملات، در ابواب دیگر مثل حدود نیز تأثیرگذار است. یکی از علائم بلوغ، احتلام است و برخی از فقها آن را از علائم بلوغ زنان نام برده‌اند. در مقابل، برخی دیگر از فقها آن را از علائم بلوغ زنان ندانسته‌اند و روایات نیز در این زمینه تعارض ابتدایی دارند. در این مقاله با مراجعه به منابع فقهی، سببیت احتلام برای بلوغ زنان مورد بررسی قرار گرفت. بعد از تبیین فقهی روایات و با استفاده از وجوه جمع عرفی بین روایات این نتیجه حاصل شد که می‌توان روایات موجود در این زمینه را به نحوی جمع کرد که تنافی ظاهری بین آن‌ها برطرف شود و اماریت احتلام برای بلوغ زنان اثبات شود. همچنین مشخص شد که با فرض استقرار تعارض، با استفاده از وجوه ترجیح بین روایات متعارض، روایات دال بر سببیت احتلام برای بلوغ زنان بر دیگر روایات مقدم می‌شوند و بنا بر فرض تساقط نیز مرجع، عمومات وجوب غسل در موقع انزال است و بلوغ زنان اثبات می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Study of Iḥtilām (i.e. Discharge of Semen during Sleep, Sleep Orgasm, Arabic: احْتِلام)’s Presumption (Indication or Sign) for Women’s Puberty (Bulūgh, Arabic: بلوغ)

نویسندگان [English]

  • Sayed Ruhollah Seif 1
  • mahdim azadparvar 2

1 Level 4 of Qom seminary

2 PhD at University of Qom

چکیده [English]

 




the issue of puberty, because in most of the jurisprudence is the subject of ruling, is one of the important issues that, in addition to its conditioning for impositions (takālīf) on the part of God of obligations on mukallaf (obligator) and transactions, is also effective in other chapters such as Ḥudūd (fixed punishment, Arabic: حُدود). One of the signs of puberty (indications of maturity) is Iḥtilām and some jurists have mentioned it as a sign of puberty for women. In contrast, some other jurists have not considered it a sign of women’s puberty and narrations (aḥādīth) have a primary conflict in this regard. Ihtilam’s causality for puberty of women by referring to jurisprudential sources in this article was studied. It was concluded after explaining the jurisprudential narrations and using the common sense (Arabic: جمع عرفی, (فهم عرفی among hadiths, that the narrations in this field can be gathered in such a way that the apparent conflict between them can be resolved and the indication of Iḥtilām to be proved for women’s puberty. It was also found that narrations indicating the causality of Iḥtilām for puberty of women take precedence over other narrations (aḥādīth) by assuming the establishment of conflict using the preferring aspects (forms) between conflicting narrations, and according to the assumption of disreputable mode, the reference is the generality of the necessity of ghusl at the time of ejaculation and the puberty of women is proved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iḥtilām
  • Puberty of women
  • Ghusl for Jenabat
  • Semen
  1. آملی، میرزا هاشم، المعالم المأثوره، قم، المطبعة العلمیه، 1406 ق.
  2. ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی،1410 ق.
  3. ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
  4. ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیله، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1408 ق.
  5. بحرانی آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
  6. بیهقی کیدری، قطب‌الدین محمد بن حسین، اصباح الشیعة بمصباح الشریعه، قم، مؤسسۀ امام صادق‰، 1416 ق.
  7. جزائری، سیدنعمةاللّٰه، کشف الاسرار فی شرح الاستبصار، قم، دار الکتاب، 1408 ق.
  8. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.
  9. خوانساری، حسین بن جمال‌الدین محمد، مشارق الشموس فی شرح الدروس، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  10. رافعی قزوینی شافعی، ابوالقاسم عبدالکریم بن محمد بن عبدالکریم، العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر، تحقیق و تعلیق علی محمد معوّض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417 ق.
  11. شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب نکاح، قم، رای‌پرداز، 1419 ق.
  12. صافی گلپایگانی، علی، ذخیرة العقبی فی شرح العروة الوثقی، قم، گنج عرفان، 1427 ق.
  13. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، المقنع، قم، مؤسسه امام هادی‰، 1415 ق.
  14. طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمد، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیتŒ، بی‌تا.
  15. طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن، 1371 ش.
  16. طباطبایی حکیم، سیدمحمدسعید، مصباح المنهاج ـ کتاب الطهاره، قم، المنار، 1417 ق.
  17. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشّی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1409 ق.
  18. همو، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1390 ق.
  19. همو، العُدة فی اصول الفقه، قم، چاپخانۀ ستاره، 1417 ق.
  20. همو، الفهرست، نجف اشرف، المکتبة الرضویه، بی‌تا.
  21. همو، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
  22. همو، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  23. همو، رجال الشیخ الطوسی ـ الابواب، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1427 ق.
  1. عاملی، محمد بن حسن بن الشهید الثانی، استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار، قم، مؤسسه آل البیتŒ، 1419 ق.
  2. عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
  3. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیتŒ، 1400 ق.
  4. همو، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (رجال العلامة الحلّی)، چاپ دوم، نجف اشرف، المطبعة الحیدریه، 1381 ق.
  5. همو، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1412 ق.
  1. فاضل موحدی لنکرانی، محمد،تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ غسل الجنابة، التیمم، المطهرات، تهران، عروج، 1419 ق.
  2. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، معتصم الشیعة فی احکام الشریعه، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، 1429 ق.
  3. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  4. محسنی قندهاری، محمدآصف، الفقه و مسائل طبّیه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1424 ق.
  1. محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
  2. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌جا، بی‌نا، 1409ق.
  3. همو، موسوعة الامام الخوئی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق.
  4. موسوی عاملی، سیدمحمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، بیروت، مؤسسة آل البیتŒ، 1411 ق.
  5. نجاشی، ابوالحسن احمد بن علی بن احمد بن عباس، فهرست اسماء مصنفی الشیعه (رجال النجاشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
  6. نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1362 ش.
  7. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1415 ق.