نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• سید محسن موسوی ¹
• سیده فاطمه قدیری ²

¹ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

² دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

چکیده

با در نظر داشتن این حقیقت که قرآن کریم اولین و متقن‌ترین منبع تشریع احکام اسلامی است و دستور اقامۀ نماز طواف از ارکان اصلی مناسک عمره و حج تمتع، از آیۀ 125 سوره بقره استنباط شده است، کشف قرائت صحیح از میان قرائات متعدد آیه و در نتیجه حکم مستنبط از آن، به جهت مذموم بودن پیروی از غیر علم و یقین، به حکم شرع و عقل ضروری می‌نماید. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، ضمن تبیین رویکرد قرآن‌پژوهان و فقیهان در حکم فقهی مستفاد از قرائات متعدد آیه، به دنبال واکاوی حجیت قرائات به مدد ظاهر آیه و سیاق آیات و در نتیجه استنباط حکم شرعی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در مواردی که اختلاف قرائت منجر به اختلاف در معنا و در نتیجه حکم مستفاد از آیه می‌گردد، رجوع به قرینه‌هایی نظیر روایات اهل بیتM، سیاق آیات، فنون ادبیات عرب و... بیش از پیش احساس می‌شود. در همین راستا، قرائت غیر مشهور آیه «وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّی»، خلاف آنچه که ادعا شده، با سیاق آیات تناسب کمتری دارد و بالطبع از اعتبار کمتری جهت استخراج حکم فقهی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• اختلاف قرائت"
• نمازطواف"
• مقام ابراهیم"
• "
• و اتخذوا"

عنوان مقاله [English]

A Study of Variant Readings (Arabic: Ikhtilāf fī al-qirā''''āt) of the Verse (Appoint for yourselves a place of prayer on the standing-place of Ibrāhīm, Arabic: وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلَّی) and Its Jurisprudential Results

نویسندگان [English]

• seyed mohsen musavi ¹
• seyedeh ghadirinezhad ²

¹ Assistant professor, Department of Quran & Ḥadith Knowledge, University of Mazandaran, Babolsar, Mazandaran, Iran

² PhD student, Department of Quran & Ḥadith Knowledge, University of Mazandaran, Babolsar, Mazandaran, Iran

چکیده [English]

C




onsidering the fact that the Holy Qur''an is the first and most reliable source of Islamic laws and the order to perform (ʾIqāmah) Ṣalāt al-Ṭawāf (Arabic: صلاة الطواف, tawaf prayer) is one of the main pillars (elements, arkan) of the rites of al-''Umrah (Arabic: عُمْرَة, lit. to visit a populated place) and Ḥajj al-Tamattuʿ (Arabic: حَجّ التَمَتُّع) from verse 125 of Surah Al-Baqarah (Arabic:  الْبَقَرَة, al-Baqarah; lit. The Heifer or the Cow). Therefore, it is necessary according to the rule of Sharia and intellect (reason) to discover the correct reading among different readings of the verse and as a result of deduced ruling from it in order to be reprehensible for following non-knowledge. The present study, with a descriptive-analytical approach, while explaining the approach of Quran scholars and jurists in jurisprudential rulings, uses various readings (qirā''āt) to analyze the validity of readings (recitations) by the help of the appearance of the verse and the context of the verses, and as a result, inferring the religious ruling (deducing the Shari''iruling). The findings of this study indicate that referring to indications such as Ḥadiths of Ahl al-Bayt peace be upon them (Arabic: People of the House, the family of the Prophet), the context of the verses, techniques of Arabic literature, etc. are felt more than ever before in cases where the difference in reading (Arabic: اخْتلافُ القِرائات, Ikhtilāf fī al-qirā''āt) leads to differences in meaning and as a result, the ruling inferred from the verse. In this regard, the unpopular (non-famous) reading (qirā''at) of the verse (Appoint for yourselves a place of prayer on the standing-place of Ibrāhīm, Arabic: وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّى) is less proportional to the verses contrary to what has been claimed, and is naturally less valid for extracting jurisprudential rulings.

کلیدواژه‌ها [English]

• Knowledge of recitation
• Validity of reading (qirā''at)
• Ṣalāt al-Ṭawāf (Arabic: صَلایُ الطَّواف
• tawaf prayer)
• Verse 125 of Surah al-Baqara (Arabic: الْبَقَرَی
• al-Baqarah
• lit. The Heifer or The Cow)