نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

• جواد ایروانی

استاد گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

اختصاص سهمی از خمس به خویشان پیامبرN و نیز ویژه ساختن نیمی از خمس به فقران و ایتام و در راه‌ماندگان بنی‌هاشم، شبهه بی‌عدالتی در احکام خمس را ایجاد کرده است؛ به ویژه آنکه خمس از نگاه فقه شیعه، موارد متعدد و اموال هنگفتی را شامل می‌گردد و زکات، اموال محدودی را. این تحقیق که به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه‌ای سامان یافته است، تلاش دارد به این شبهه پاسخ گوید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که خمس به طور مطلق (اعم از سهم امام و سادات) متعلق به بیت‌المال است و بودجه در اختیار رهبر دینی جامعه، و امام و والی تنها ولایت بر تصرف در آن را دارد؛ از این منبع، سادات فقیر پوشش داده می‌شوند و بقیه در راه اسلام و مصالح جامعه اسلامی ـ از این حیث که جامعه اسلامی است‌ـ هزینه می‌گردد. از این رو، اشکال «تبعیض به سبب اختصاص نیمی از خمس به بنی‌هاشم» وارد نیست. بخش پیش‌بینی‌شده برای تأمین فقیران سادات از خمس نیز صرفاً به سادات نیازمند و فقیر تعلق می‌گیرد؛ آن هم در حد متعارف و به مقدار نیاز آنان. شبهه «تبعیض به سبب اختصاص سهمی از خمس به خویشان پیامبرN»، به دیدگاه اهل سنت نیز وارد است که یک سهم از خمس را متعلق به «همه خویشاوندان پیامبرN» می‌دانند؛ ولی بر اساس فقه شیعه، این سهم مخصوص امامان اهل بیتM و نوعی بودجه حاکمیتی است. چنان که ادله تعمیم نیمی از خمس به همه فقیران ـ سید و غیر سیدـ نیز همگی نقدپذیر است؛ اطلاق آیه با روایات مقید می‌گردد و روایات مطلقی که در این باره وجود دارد نیز به سان آیه، حمل بر تقیید می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• خمس
• سهم امام و سادات
• عدالت

عنوان مقاله [English]

Response to the False and Specious Argument of Injustice of Khums Rulings

نویسنده [English]

• javad iravani

Full professor at Razavi University of Islamic Sciences

چکیده [English]

Giving a share of Khums to the holy prophet’s family and allocating half of Khums to the poor and orphans and Bani Hashim Ibn Sabil (travellers in need) has stablished the specious argument of injustice specially Khums from the view of Shi'a includes an enormous properties whereas Zakāt (Arabic: زکاة) includes a narrow property. This paper which has been conducted in a descriptive-analytic method and library method aims to answer this specious argument. Findings show that Khums categorically including the share of Imam and al-sādat or Share of needy Sayyids (Arabic: سهم السادات) belongs to Bayt al-Mal (Arabic: بیت المال the public treasury of Islamic state) and the budget being directed by the religious leader of the community and Imam and governor (leader) only can take possession of it. by this source needy Sayyids are financially supported and the rest is paid for Islam and the benefits of Islamic society (because of being Islamic society). Therefore, the problem “discrimination for allocating half of Khums to Bani Hashim” is not true. The predicated part providing for the needy and poor Sayyids merely is given to the needy and poor Sayyids within the normal range and the amount of their need. There is The ambiguity in discrimination for allocating a share of Khums to the family of the holy prophet that one share of khums belonging to the whole family of the prophet but according to Shi'a fiqh this share belongs to twelve Imams (Arabic: أئمّة) and it is a kind of the government budget. the evidences of the generalization which states that half of Khums belongs to the poor (both Sayyids and non-Sayyids) all are criticizable and the unconditionality of verse (ayah) is conditioned by hadiths and the unconditional hadiths which are in this ground like the verse are interpretated to be conditional.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khums
• Share of needy Sayyids (Arabic: سهم السادات)
• The share of Imam