واکاوی دیدگاه فقیهان امامیه در حد پوشش محارم

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد، ایران

2 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی-طلبه سطح چهارم حوزه علمیه

چکیده

در فقه شیعه، مبحث پوشش برای محارم نیز در کنار نامحرمان مطرح شده و نظراتی میان فقها در این زمینه به وجود آمده است. حد پوشش در منابع فقه شیعه به حدالعوره یاد شده است که به نقاطی از بدن انسان گویند که پوشش آن در برابر نامحرم و نیز محارم ضروری است. برای تشخیص میزان وجوب حد پوشش محارم، بررسی ادله فقها ضروری به نظر می‌رسد. هدف از بررسی و کندوکاو اقوال و ادله فقهای شیعه در باب حد عورت، واکاوی علمی یکی از احکام مبتلابه می‌باشد. سؤال اساسی پژوهش این است که «اصل و اساس تعیین حد پوشش برای محارم در فقه شیعه بر چیست؟». این مقاله که به روش اسنادی ـ تحلیلی نگاشته شده، در پی بررسی دیدگاه‌های فقهای شیعه درباره حد پوشش محارم است. نتیجۀ بحث مؤید این مطلب است که دیدگاه مشهور مبنی بر جواز نگاه به همۀ بدن محارم به جز عورتین، بر اساس ملازمۀ بین نگاه و رعایت پوشش، شکل گرفته است و اعتقاد به پوشش بیش از عورتین، از باب احتیاط می‌باشد. تأثیر بررسی این دیدگاه‌ها، علاوه بر شناخت احکام فقهی در میان محارم، به رعایت مسائل اخلاقی و تربیتی نیز کمک شایانی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Views of Imāmīyyah Jurists about the Boundary of Wearing Hijjab

نویسندگان [English]

  • Reza Haghpananh 1
  • Ebrahim Muhammadzadeh Mazinan 2
1 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran.
2 MA of History & Civilization of Islamic Nations
چکیده [English]

In Shiite fiqh, the matter of wearing hijab before Maharem (it is an Islamic term meaning “those who are not allowed to marry”) has been propounded alongside non-maharem (a person with whom it is lawful for a Muslim woman to marry) and there are attitudes among Islamic jurists. The boundary of covering in Shiite fiqh sources have been mentioned as the boundary of 'awrah (Arabic: عورة) which parts of the body that are obligatory to be covered before non-maharem and also maharem. For the realization of the measure of the boundary of covering before maharem it is necessary to study the evidences of fuqaha (Islamic jurists and experts). The aim of examining and studying the opinions and evidences of Shi'a jurists about the boundary of 'awrah is to review scientifically one of verdict which is involved with. The basic question is what the principle and base of determining the boundary of 'awrah (Arabic: عورة) is. This paper which has been written in documentary-analytic method is going to study the opinions and views of Shi'a jurists about the boundary of 'awrah. The result has proved that the well-known opinion of Shi'a jurists states that it is lawful or permitted to watch all body of maharem except 'awratain (intimate parts). It is formed based on the correlation between watching and the consideration of covering and belief in covering more than 'awratain is because of Ihtiyaat (Arabic: احتیاط precaution, taking precautionary measures). Besides the knowledge of the jurisprudential verdict between maharem The effect of studying these opinions helps largely to observe the moral and training issues, too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Covering
  • Islamic jurists
  • Fatwa (Arabic: فتوی “the authoritative ruling of a religious scholar on a matter”)
  • View

مراجع

  1. قرآن مجید.
  2. ابراهیمی، مژده‌سادات، محمدتقی فخلعی، و حسین صابری، «تحلیل آرای نادر فقهی شیعه درباره حجاب زن مسلمان»، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، سال چهارم، شماره 12، پاییز 1397 ش.
  3. ابن اثیر جزری، مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
  4. ابن برّاج طرابلسی، قاضی سعدالدین ابوالقاسم عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
  5. ابوصلاح حلبی، تقی‌الدین بن نجم‌الدین، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، اصفهان، کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین‰، 1403 ق.
  6. اشتهاردی، علی‌پناه، تقریر بحث سیدنا الاستاد المرجع الدینی الاکبر الآیة العظمی الحاج السید حسین الطباطبائی البروجردی فی القبلة، الستر و الساتر، مکان المصلّی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
  7. بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، کتابخانه مدرسه فقاهت، بی‌تا.
  8. جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دار العلم للملایین، 1410 ق.
  9. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.
  10. حمیری قمی، ابوالعباس عبداللّٰه بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1413 ق.
  11. زارع، مهدی، و محمدرضا بهدار، «واکاوی مبانی و آراء فقهای امامیه درباره حدود پوشش زنان؛ با تأکید بر مسابقات ورزشی ایشان»، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، سال هفتم، شماره 15، تابستان 1398 ش.
  12. سیوری حلّی (فاضل مقداد)، جمال‌الدین مقداد بن عبداللّٰه، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  13. صدر، سیدمحمدباقر، المعالم الجدیدة للاصول، تهران، مکتبة النجاح، 1395 ق.
  14. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
  15. طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1418 ق.
  16. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی فیما تعمّ به البلوی، تحقیق احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
  17. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1390 ق.
  18. همو، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  19. همو، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  20. همو، رجال الطوسی، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1427 ق.
  21. همو، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، قم، ستاره، 1420 ق.
  22. عابدینی، احمد، «پوشش بانوان در برابر مردان مَحْرَم»، فصلنامه فقه، شماره 24، تابستان 1379 ش.
  • عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، ذکری الشیعة فی احکام الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1419 ق.
  1. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، قم، اسماعیلیان، 1415 ق.
  2. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (رجال العلامة الحلی)، چاپ دوم، نجف، المطبعة الحیدریه، 1381 ق.
  3. همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
  • همو، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1412 ق.
  • علی‌مرادی، فرشته، بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنت دربارۀ حجاب، به راهنمایی عبدالجبار زرگوش‌نسب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، 1394 ش.
  1. فاضل هندی، بهاءالدین محمد بن حسن اصفهانی، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
  2. قمی، میرزا ابوالقاسم بن محمدحسن، غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.
  3. قیروانی، ابومحمد عبداللّٰه بن ابی‌زید، الرساله، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
  • کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر مالکی، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
  1. کرکی عاملی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1414 ق.
  2. کشّی، ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز، رجال کشّی، تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، مٶسسه نشر دانشگاه مشهد، 1490 ق.
  3. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، 1429 ق.
  4. کوفی، ابوعلی محمد بن محمد اشعث، الجعفریات ـ الاشعثیات، تهران، مکتبة النینوی الحدیثه، بی‌تا.
  5. مازندرانی، محمدصالح بن احمد، شرح الکافی الاصول و الروضه، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1382 ق.
  6. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الطبع و النشر، 1410 ق.
  7. محقق حلّی، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر بن حسن بن سعید، المعتبر فی شرح المختصر، تحقیق علی حیدری و دیگران، قم، مٶسسه سیدالشهداء‰، 1407 ق.
  8. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423 ق.
  9. مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
  10. مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، تحقیق و تصحیح محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب‰، 1424 ق.
  11. موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، تحریر الوسیله، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1385 ش.
  12. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  13. همو، موسوعة الامام الخوئی، قم، مٶسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق.
  • موسوی عاملی، سیدمحمد بن علی، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1411 ق.
  • نجاشی اسدی کوفی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن عباس، رجال النجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، تصحیح سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
  • نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و دیگران، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
  1. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، بی‌تا.
  2. نوری طبرسی، میرزاحسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1408 ق.
  3. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، بحوث فی علم الاصول، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1417 ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار