نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• احمد صابری مجد ¹
• علی جعفری ²
• علی اکبر ربیعی ³

¹ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران (دانشکدگان فارابی)

² استادیار دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه شهید مطهری

چکیده

هنگامی که شوخی مشتمل بر عناوین حرامی همچون دروغ، کوچک شمردن و توهین قرار نگیرد، مورد تأیید شرع می‌باشد. حکم شوخی به‌دروغ مورد تفاوت دیدگاه فقیهان امامیه قرار گرفته است که در صورت صدق عنوان گناه کبیرۀ دروغ، در ابواب گوناگون فقهی همچون عدالت حاکم شرع، قاضی، شهود و... تأثیرگذار است. نوشتار حاضر به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا شوخی به‌دروغ جایز است یا مندرج تحت ادله حرمت دروغ قرار گرفته و حرام می‌باشد. مسئله مزبور را می‌توان به دو نحوه تصور و ارزیابی نمود و به حکم شرعی آن دست یافت: نخست آنکه دروغ به‌شوخی با انگیزه شوخی و بدون قصد مدلول کلام باشد و دوم آنکه گوینده مدلول کلام را قصد نماید. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته و از ابزار کتابخانه‌ای بهره جسته است. برایند نوشتار حاضر با بررسی و ارزیابی دیدگاه‌ها و ادله مربوط به مسئله شوخی به‌دروغ، این است که چنانچه قرائن حالیه یا مقالیۀ نوعیه، مبتنی بر مقام شوخی در کلام وجود داشته باشد، مندرج تحت ادله حرمت کذب قرار نمی‌گیرد و شوخی جایز است.

کلیدواژه‌ها

• شوخی به‌دروغ
• حرمت دروغ
• اخبار از واقعیت
• قرینه حالیه و مقالیه
• شوخی محض

عنوان مقاله [English]

The Jurisprudential Evaluation of the Ruling of Joke as Lying in Jaʿfarī’s Perspective

نویسندگان [English]

• ahmad saberi majd ¹
• ali jafari ²
• ali akbar rabiee ³

¹ PhD student in Jurisprudence & Fundamentals of Islamic Law, University of Tehran, (College of Farabi)

² .Assistant professor, College of Farabi, University of Tehran

³ .PhD student in Jurisprudence & Criminal Law, Shahid Motahari University

چکیده [English]

Joking is approved by Sharīʿah when it is not prohibited (Arabic: حرام, Romanized: ḥarām) by titles such as lying, insulting, or offending. The ruling of joke as lying has been disputed from the opinion of Jaʿfarī jurists, which is effective in various chapters of jurisprudence, such as the justice (Arabic: عدالَة, Romanized: ʿidāla) of Ḥākim al-Sharʿ (Arabic: حاکم الشرع, the ruler of Sharia), judge (Arabic: قاضی, Romanized: Qāḍī), witness (Arabic: شاهد, shāhid), etc if it is considered to be a major sin (Arabic: کبیرة, Romanized: kabīra) of lying. This article answers the question whether it is permissible to joke with a lie or it is forbidden under the evidence of sanctity of lying. This article answers the question whether it is permissible to joke with an intention of lying or it is forbidden under the evidence of the prohibition of lying. The mentioned issue can be imagined in two forms and evaluated, and its sharīʿa ruling can be reached. The first is that lie must be with joking by a motive of joking without intention of the signification and the context of the word, and the second is that the speaker must intend to signify the meaning of the word. The current research is descriptive and analytical and uses library tools. The result of the present article, by examining and evaluating the views and evidences related to the issue of joke as lying, is that if there is inferential circumstances or specific literal circumstances, based on the position of a joke in the word, the joking is not included under the evidence of the prohibition of kidhb (Arabic: کذب, lying) and joking is permissible.

کلیدواژه‌ها [English]

• Joke as lying
• Prohibition of lies
• Informing from truth
• Inferential circumstance or literal circumstance
• Pure (Simple) joke