نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• شهاب‌الدین کاظمی گلوردی ¹
• محمدجواد انصاریان ²

¹ طلبه سطح چهار، حوزه علمیه خراسان، مشهد، ایران.

² استاد سطح چهار، حوزه علمیه خراسان، مشهد، ایران.

چکیده

در ادله شرعی اعم از آیات قرآن و روایات معصومان(ع) الفاظی وجود دارد که علما و اندیشمندان عرصه فقه در آن اختلاف دارند. یکی از این الفاظ، واژه پرکاربرد «عمد» است که اهمیت ویژه‌ای در فقه عبادات و معاملات خصوصاً فقه جزایی دارد. در اینکه آیا علم به حکم در تحقق معنای تعمد مدخلیت دارد یا نه، سه دیدگاه وجود دارد. بنابر یک دیدگاه، علم به حکم هیچ مدخلیتی در تحقق معنای عمد ندارد و در نتیجه، هم عالم به حکم و هم جاهل به آن، هر دو می‌توانند متعمد باشند. دیدگاه دیگر، علم به حکم را دخیل در معنای عمد می‌شمرد که بر اساس آن فقط عالم به حکم می‌تواند متعمد محسوب گردد. دیدگاه سوم این لفظ را فاقد ظهور در قصد مطلق و قصد ناشی از علم می‌داند و بنابر آن باید برای فهم معنای تعمد در ادله به قراین دیگر مراجعه کرد. این تحقیق در پاسخ به این سؤال که «نقش علم به حکم در تحقق معنای عمد در کتاب و سنت چیست؟» و با هدف فهم دقیق معنای تعمد در ادله و استنباط احکام مرتبط با فعل یا ترک تعمدی، با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافته‌است که واژه عمد در هیچ یک از این دو معنا ظهوری ندارد و به کمک قراین می‌توان به معنای دقیق آن پی برد.

کلیدواژه‌ها

• مدخلیت علم در عمد
• مدخلیت علم در تعمد
• تقابل خطا و عمد
• تقابل عمد و جهل

موضوعات

• فقه العباده

عنوان مقاله [English]

The Role of Knowledge of the Legal Ruling in Determining the Meaning of Intent (Amd) in the Qur’an and the Sunnah

نویسندگان [English]

• Shahaboddin Kazemi Golvardi ¹
• Muhammad-Javad Ansarian ²

¹ Level Four Student of Seminary, Khorasan Seminary, Mashhad, Iran.

² Lecturer of Advanced Levels (Level Four), Khorasan Seminary, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

Within the religious proofs (adillah sharʿīyah), encompassing the verses of the Qur'an and the narrations from the Infallibles (pbut), there exist terms over which scholars and thinkers in the field of jurisprudence disagree. One such term is the frequently used word "ʿamd" (intent), which holds particular importance in the jurisprudence of acts of worship (ʿibādāt) and transactions (muʿāmalāt), especially in penal jurisprudence (al-fiqh al-jazāʾī). Regarding whether knowledge of the ruling plays a role in realizing the meaning of intentionality (taʿammud), three perspectives exist. According to one view, knowledge of the ruling plays no role in realizing the meaning of intentionality; consequently, both the one who knows the ruling (ʿālim) and the one who is ignorant of it (jāhil) can be considered intentional perpetrators (mutaʿammid). Another view considers knowledge of the ruling as integral to the meaning of intentionality, based on which only the one who knows the ruling can be considered intentional. A third perspective holds that this term lacks a clear indication (ẓuhūr) towards either absolute intentionality or intentionality derived from knowledge, and therefore, other contextual clues (qarāʾin) must be referred to for understanding the meaning of intentionality within the religious proofs. This research, in response to the question "What is the role of knowledge of the ruling in realizing the meaning of intentionality in the Book and the Sunnah?" and aiming to precisely understand the meaning of intentionality in the religious proofs and deduce the legal rulings related to intentional acts or omissions, utilizing a library collection method and a descriptive-analytical approach, has concluded that the word "amd" does not have a clear indication (ẓuhūr) in either of these two meanings, and its precise meaning can be discerned with the help of contextual clues.

کلیدواژه‌ها [English]

• Role of Knowledge in Intent (Amd)
• Role of Knowledge in Intentionality (al-Taʿammud)
• Contrast between Error (Khaṭaʾ) and Intent (Amd)
• Contrast between Intent (Amd) and Ignorance (Jahl)