نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی رحیمی ¹
• فرامرز فخرمعانی ²

¹ دانشیار، بخش فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

² دانشجوی دکتری تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

حدیث «أفضل الأعمال أحمزها» به‌گونۀ مرسل در مصادر امامیه وارد شده است، شهرت عملی دارد و در ابوابی از عبادات به کار برده شده است. هدف پژوهش آن است تا به دو پرسش‌ پاسخ داده شود: نخست این‌که حدیث یادشده را می‌توان قاعده‌ای فقهی دانست؟ همچنین، نسبت آن با دو قاعدۀ نفی حرج و نفی ضرر چیست؟ به‌رغم استنادات صورت‌گرفته به حدیث مزبور، تاکنون به‌عنوان قاعدۀ مستقل فقهی بررسی نشده است و نوآوری پژوهش پیشِ‌رو در قاعده‌انگاری آشکار می‌شود. با مراجعۀ کتابخانه‌ای به منابع معتبر اسلامی و بهره‌گیری از شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی از گونۀ اجتهادی، یافته‌ها حاکی از آن است که شهرت عملی حدیث جابر ضعف آن است و همانند قاعده‌ای فقهی در ابواب گوناگون عبادات، مستند اثبات استحباب عباداتِ دشوار و ترتب ثواب بر مقدمات واجبات نفسی قرار گرفته است. همچنین، مطلوبیت عبادات حرجی از قاعدۀ «أفضل الأعمال أحمزها» قابل استفاده است، زیرا قاعدۀ نفی حرج امتنانی بوده و شارع تنها وجوب عبادات حرجی را از دوش بندگان برداشته است، اما صحت آن برداشته نشده است. لکن برای اثبات صحت یا مطلوبیت عبادات ضرری، این قاعده قابل استناد نیست، زیرا ضرر منفی و منهیّ شارع نمی‌تواند مقرب باشد.

کلیدواژه‌ها

• احمزیت
• افضلیت
• حرج
• ضرر
• قاعده

موضوعات

• فقه العباده

عنوان مقاله [English]

Feasibility study of rule-making "The best deeds are the most difficult" in Imamiyya jurisprudence

نویسندگان [English]

• Morteza Rahimi ¹
• Faramarz Fakhremaani ²

¹ Associate Prof, Department of Jurisprudence and islamic law, Faculty of Theology and Islamic studies, University of Shiraz, Shiraz, Iran

² Ph.D student in Jurisprudence and the Essentials of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic studies, University of Shiraz, Shiraz, Iran

چکیده [English]

The hadith “The best deeds are the most difficult” has been included in Imami sources as a mursal, has a practical reputation, and has been used in the chapters of worship. The aim of the research is to answer the following two questions. First, can the aforementioned hadith be considered a jurisprudential rule? Also, what is its relationship with the two rules of negating hardship and negating harm? Despite the references made to the aforementioned hadith, it has not been examined as an independent jurisprudential rule so far, and the innovation of the present research is revealed in its rule-making. By referring to a library of reliable Islamic sources and using a descriptive-analytical method of ijtihad, the findings indicate that the practical reputation of the hadith outweighs its weakness, and like a jurisprudential rule in various chapters of worship, it has been documented to prove the desirability of difficult acts of worship and the order of reward over the prerequisites of personal obligations. Also, the desirability of difficult acts of worship can be used from the rule “The best deeds are the most difficult”; Because, the rule of negating harm is a blessing and the lawgiver has only removed the obligation of harmful acts of worship from the shoulders of the servants; but, its validity has not been removed. However, this rule cannot be relied upon to prove the validity or desirability of harmful acts of worship; because the negative harm and prohibition of the lawgiver cannot be close.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ahmaziyat
• Advantage
• Haraj
• Zarar
• Rule