نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه حقوق اسلامی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران.

چکیده

یکی از تروک احرام، استظلال یا قرار گرفتن در سایه هنگام حرکت است. در ارتباط با حکم استظلال در بین فقیهان امامیه اختلاف‌نظر است، اما مشهور فقها قائل به حرمتند. در بین قائلین به حرمت، بسیاری معتقدند حرمت استظلال به تحفظ از آفتاب و باران اختصاص دارد، اما برخی نیز معتقد شده‌اند محرم نباید از هیچ پدیدۀ جوی اعم از تابش آفتاب یا بارش باران یا طوفان و گرما و سرما خود را بپوشاند. این دسته از فقها برای اثبات مدعای خود به رأی علمای لغت و الغای خصوصیت از دو مصداق بیان شده در روایات استناد کرده‌اند، اما تأمل در کلمات لغویون حاکی از عدم امکان موافقت با این نظریه است و نیز استدلال‌های بیان شده از جانب آنان قادر به اثبات امکان الغای خصوصیت نیست. از این رو به نظر می‌رسد قول مشهور که استظلال را به تابش آفتاب و بارش باران اختصاص داده‌اند قابل اتکا باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Duty of the Muhrim During Travel in Windy Conditions

نویسنده [English]

  • Mehdi Sajedi

Associate professor, Department of Islamic Law, University of judicial sciences and administrative services, Tehran, iran.

چکیده [English]

One of the prohibitions of ihram (Arabic: احرام) is istidhlāl (Arabic: استظلال)- seeking or remaining in shade while traveling. Among Imāmiyya (Arabic: امامیّه) Shiite jurists there is disagreement regarding the ruling(hukm) on istiẓlāl, but the majority hold it to be prohibited. Among those who prohibit it, many believe  the prohibition istidhlāl is specific to sheltering from the sun and from rain;  but some other jurists have opined  maintain that a Muhrim (arabic: محرم) must not shelter himself from any atmospheric phenomenon, whether sunlight, rainfall, storm, heat, or cold. Proponents of these jurists for proving their claim have cited   to lexicologists’ opinions and  removing(cancellation) the particularity (specifity) from the two instances mentioned in the Islamic narrations. However, contemplation in the  words of  the lexicologists shows that agreement with this theory is impossible, and the arguments offered by them are unable  to prove  the possibility of removing particularity(specificity). Therefore, it seems that the well-known view - which confines istiẓlāl to  sunshine and rainfall - is the more reliable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sheltering from the sun and from rain
  • storm
  • the prohibitions of ihram (Arabic:احرام)
  • travel
  • place of residence
  1. ابن‌ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  2. ابن فارس، احمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. تحقیق هارون، عبدالسلام محمد. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع- دار صادر.
  4. بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  5. تبریزی، جواد بن علی. (1415ق). مناسک الحج. قم: دارالصدیقة الشهیدة(س).
  6. تبریزی، جواد بن علی. (1423ق). التهذیب فی مناسک العمرة و الحج. قم: دارالتفسیر.
  7. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
  8. حلّی، علّامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1412ق). منتهی المطلب. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
  9. حلّی، علّامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1413ق). مختلف الشیعة. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  10. حلّی، علّامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (بی‌تا). خلاصة الأقوال. قم: مؤسسه نشر الفقاهه.
  11. خمینی، سید روح‌الله موسوی. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
  12. خوئی، سید ابوالقاسم. (1410ق). المعتمد فی شرح المناسک. قم: منشورات دارالعلم- لطفی.
  13. خوئی، سید ابوالقاسم. (1411ق). مناسک الحج. قم: چاپخانۀ مهر.
  14. خوئی، سید ابوالقاسم. (1416ق). صراط النجاة (المحشی للخوئی). قم: مکتب نشر المنتخب.
  15. خوئی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال. بی‌جا: بی‌نا.
  16. سبحانی، جعفر. (1427ق). الحج فی الشریعة الإسلامیة الغرّاء. قم: انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع).
  17. سبحانی، جعفر. (1428ق). مناسک الحج و أحکام العمرة. قم: انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع).
  18. صافی، لطف‌الله. (1423ق). فقه الحج. قم: مؤسسه حضرت معصومه(س).
  19. طباطبایی قمی، سید تقی. (1425ق). مصباح الناسک فی شرح المناسک. قم: انتشارات محلاتی.
  20. طباطبائی کربلایی، علی بن محمدعلی. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. قم، ایران: مؤسسه آل البیت(ع).
  21. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1373ش). رجال الطوسی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  22. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  23. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  24. عاملی، شیخ حر، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
  25. عاملی، محمد بن علی موسوی. (1411ق). مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. بیروت: مؤسسه آل البیت(ع).
  26. فاضل هندی، محمد بن حسن. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  27. فیاض کابلی، محمداسحاق. (بی‌تا). تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی. قم: انتشارات محلاتی.
  28. کاشف الغطاء، احمد بن علی. (1423ق). سفینة النجاة و مشکاة الهدی. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  29. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  30. گلپایگانی، محمد رضا. (1403ق). کتاب الحج. قم: دارالقرآن الکریم.
  31. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن. (1247ق). ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد. قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  32. مدنی کاشانی، حاج آقا رضا. (1411ق). براهین الحج للفقهاء و الحجج. کاشان: مدرسۀ علمیۀ آیة‌الله مدنی کاشانی.
  33. مظاهری، منصور. (1397ش). مناسک حج مطابق با فتوای امام خمینی و مراجع تقلید. قم: نشر مشعر.
  34. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  35. نجاشی، احمد بن علی. (1407ق). رجال النجاشی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  36. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1415ق). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
  37. یزدی، سید محمدکاظم. (1428ق). عروة الوثقی مع تعلیقات فاضل. قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).