نوع مقاله : علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌پژوه سطح 3 تفسیر و علوم قرآن، مدرسه تخصصی قرآن و عترت، حوزه علمیه خراسان
2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران
3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران
چکیده
گاه ممکن است گروه‌هایی از مکلفان دارای مشاغل سخت و طاقت‌فرسا بوده و توانایی روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را به‌هیچ‌وجه یا مثلاً در تابستان نداشته باشند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی بعد از بیان مقدماتی در مورد واژه‌شناسی «طاقة» در لغت و قرآن و نیز مصادیق «اَلَّذِینَ یُطِیقُونَهُ»، درصدد بررسی و بیان این مطلب است که با توجه به روایات و نظرات فقها، حتی اگر صاحبان مشاغل سخت تا پایان مدت کار (مثلاً 30 سال)، به‌جهت شرایط دشوار کاری مانند: عدم امکان رها کردن یا تغییر شغل طاقت‌فرسا، جابه‌جا نشدن ساعت کاری، نداشتن مرخصی در کل سال و...، قادر به گرفتن روزه و قضای آن نباشند، پس از بازنشستگی و پایان خدمت مکلف هستند تا زمانی که زنده‌اند، روزه‌های خود را قضا نمایند؛ چراکه بعد از بازنشستگی، ایشان مانند شیخ و شیخه و صاحب عطاش نیستند که روزه گرفتن برایشان حرج یا ضرر داشته باشد تا ازاین‌جهت قضای روزه از گردنشان برداشته شده و به پرداخت فدیه اکتفا نمایند. اما در دوران کار با توجه به شرایط مذکور، از مصادیق یطیقونه به شمار رفته و از ادای روزه معذور خواهند بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Fasting or Ṣawm (Arabic: صوم) Ruling for People with Hard Jobs in the Balance of Critique
نویسندگان [English]
- mohammad moghtari 1
- Mahdi Ebadi 2
- Abolghasem hoseyni 3
1 Level 3 student of Tafsīr & Qurʾān Sciences, Qurʾān & ʿItra Special School, Khorasan seminary
2 Assistant professor, Dept. of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Shahroud University of Medical Sciences, Shahroud, Iran
3 Associate professor, Dept. of Jurisprudence & Fundamentals of Islamic Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]
Some groups of accountable (mukallafīn) people may sometimes have difficult jobs and may not be able to fast Ṣawm (Arabic: صوم) during the holy month of Ramaḍān at all, or in the summer, for example. The present research is a descriptive-analytic method, after preliminary statement about the terminology of ṭāqah (Arabic: طاقة, endurance) in the word and the Noble Qurʾān, as well as the examples of “upon those who are able [to fast, but with hardship]” (Arabic: عَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ, Phonetic transliteration: allatheena yuteeqoonahu, the Noble Qurʾān 2:184) to investigate and express the fact that according to the traditions and opinions of jurists, even if the owners of hard jobs are not able to perform fast and carrying out or fulfilling the fasting (Arabic: قضا, Romanized: qaḍā of missed fasting) until the end of the working period (e.g., 30 years), due to difficult working conditions such as: the inability to leave or change a grueling job, the shift of working hours, not having vacation all year round, etc., and they are obligated to perform their fasts while they are alive after retirement and the end of service, because they are not like an old man or an old woman and a thirsty person after their retirement that fasting is harmful for them to be able not having qaḍā and satisfied with paying fidya (fidyah) for fasts missed out of necessity. But they will be considered examples of “upon those who are able [to fast, but with hardship]” (Arabic: عَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ, Phonetic transliteration: allatheena yuteeqoonahu) and will be excused from performing fasting during the work, according to the above-mentioned conditions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Hard jobs
- Ṣawm (Arabic: صوم
- Fasting)
- Grueling
- Prohibition of distress (Arabic: لا حرج
- principle of distress)
- The Holy Month of Ramaḍān
- آلوسی بغدادی، ابوالفضل شهاب‌الدین سیدمحمود بن عبداللّٰه، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
- ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد بن ادریس رازی، تفسیر القرآن العظیم مسندًا عن رسول اللّٰهr و الصحابة و التابعین، تحقیق اسعد محمد طیب، چاپ سوم، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419ق.
- ابن‌عاشور، محمد طاهر، التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور التونسی، بیروت، مٶسسة التاریخ، 1420ق.
- ابن‌عباد، الصاحب اسماعیل، المحیط فی اللغه، تحقیق محمد حسن آل‌یاسین، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
- ابن‌منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تصحیح جمال‌الدین میردامادی، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
- بغوی، ابومحمد حسین بن مسعود، تفسیر البغوی (معالم التنزیل)، ریاض، دار طیبه، 1423ق.
- جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق.
- حسینی سیستانی، سیدعلی، استفتائات، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- حقی بُروسَوی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تهران، دفتر نشر کتاب، 1404ق.
- سمرقندی، ابولیث نصر بن محمد، تفسیر السمرقندی المسمی بحرالعلوم، بیروت، دار الفکر، 1416ق.
- سیوری حلّی (فاضل مقداد)، جمال‌الدین مقداد بن عبداللّٰه، کنز العرفان فی فقه القرآن، تصحیح محمدباقر شریف‌زاده و محمدباقر بهبودی، تهران، مرتضوی، 1373ش.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، استفتائات، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب الصوم (درس خارج فقه)، قم، بی‌نا، 1389ش.
- صابونی، محمد علی، صفوة التفاسیر (تفسیر القرآن الکریم)، بیروت، دار الفکر، 1421ق.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1390ق.
- طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق و تصحیح احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1377ش.
- فراهیدی، ابوعبدالرحمن خلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، چاپ دوم، قم، دار الهجره، 1409ق.
- قرشی بنابی، سیدعلی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت، 1375ش.
- قرشی بنابی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1309ش.
- مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، 1402ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب، 1370ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.
- میبدی، ابوالفضل رشیدالدین احمد بن محمد، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق علی‌اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1371ش.
- نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1429ق.
- وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، چاپ نهم، قم، مدرسه امام باقر ، 1428ق.
)