نوع مقاله : علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات
2 دانشجوی دکترای فقه و حقوق دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
اگرچه فقیهان امامی از دیرباز بر حرمت نگاه لذتجویانه به زن بیگانه (نامحرم) اتفاقنظر داشتهاند، لکن روایتی با سند صحیح در میراث روایی امامیه از حضرت علی بن موسی الرضاu نقل شده است که در بادی امر، موهم جواز نگاه متلذّذانه است. این روایت که توسط «علی بن سوید» گزارش شده است، در زمره مهمترین مستندات نقلیِ واردشده در مسئله است که فقیهان امامی پیرامون آن به نقض و ابرامهای دامنهدار پرداختهاند. جستار حاضر در پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی پس از بررسی سند روایت، به بازخوانی مضمون آن پرداخته و با تتبع در میراث مکتوب فقهی، به این نتیجه رسیده است که استنباط هر معنایی از روایت جز جواز نگاه غیر متلذّذانه و عاری از قصد لذت شهوانی، با مذاق شریعت، ارتکاز متشرعه و ضرورت مذهب، ناسازگار و غیر میسر است؛ افزون بر اینکه رهاورد نهایی پژوهش، با سایر رضویات مأثور در مسئله نیز همخوانی و توافق تام داشته و تعارض ظاهری خبر علی بن سوید با برخی دیگر از روایات نیز قابل توجیه است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Appraisal the Limitation of Permissibility of Looking at Non-Mahrams Based on the Analysis of Ali Ibn Suwaid’s Narration
نویسندگان [English]
- Ali Mohammadian 1
- Batul Salahshoor 2
1 Assistant professor at Bozorgmehr University of Qaenat
2 PhD student in Jurisprudence and Law
چکیده [English]
however, Imami jurists have long agreed on the sanctity of looking to a foreign woman (non-mahram) by the sexual excitement (pleasure); however, a narration with a correct document in the legacy of the Imamiyeh narration has been narrated from Imam Alīy ibn Mūsā ar-Riḍā (Ali ibn Musa al-Ridha) “Alayhi al-Salam” that at the beginning of the matter, it is permissible to look at non-mahram by sexual excitement (pleasure) in an illusionistic manner. This narration, which has been narrated by Ali ibn Suwaid, is among the most important traditional documents, which the Imami jurists have committed widespread authentication and contravention. The present study in a descriptive-analytical research, after examining the document of narration, has re-read its content and by following the written jurisprudential heritage, it has come to the conclusion that inferring any meaning of the narration except permitting the intention of looking without sexual pleasure and lust is not appropriate (incompatible and impossible) with the rule of Shari'a, obvious dogmatic and necessity of religion and inconsistent. In addition to the fact that the final result of the research was in line with other influential Razavis in the issue perfectly, and the apparent conflict of the narration (report) of Ali ibn Suwaid with some other narrations can be justified.
کلیدواژهها [English]
- Ali Ibn Suwaid’s Tradition
- Foreign Woman (Non-Mahram)
- Limitation of Looking
- Sexual Excitement (Pleasure) of Looking
- ابن داود حلّی، تقیالدین حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1383 ق.
- ابن شهر آشوب، رشیدالدین محمد بن علی سَرَوی مازندرانی، معالم العلماء، نجف اشرف، المطبعة الحیدریه، 1380 ق.
- ابن منظور ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
- اراکی، محمدعلی، المسائل الواضحه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
- انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب النکاح، قم، کنگرۀ جهانی شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، چاپ دوم، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1371 ق.
- تبریزی، جواد بن علی، المسائل المنتخبه، چاپ پنجم، قم، دار الصدیقة الشهیده، 1427 ق.
- جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دار العلم للملایین، 1410 ق.
- حائری مازندرانی، ابوعلی محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1416 ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
- حسینی تفرشی، سیدمصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1418 ق.
- حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق، قم، مدرسه امام صادق ، 1412 ق.
- حسینی سیستانی، سیدعلی، الفتاوی المیسّره، قم، دفتر معظمله، 1416 ق.
- حمیری قمی، ابوالعباس عبداللّٰه بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1413 ق.
- سبحانی تبریزی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء، قم، بینا، بیتا.
- سیفی مازندرانی، علیاکبر، دلیل تحریر الوسیلة ـ الستر و الساتر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1417 ق.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، المسائل الشرعیه، قم، نشر الفقاهه، 1428 ق.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب نکاح، قم، رایپرداز، 1419 ق.
- شوشتری، محمدتقی، النُجعة فی شرح اللمعه، تهران، کتابفروشی صدوق، 1406 ق.
- صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، 1386 ق.
- صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، عیون اخبار الرضا، تهران، جهان، 1378 ق.
- صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
- صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
- طباطبایی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، دار التفسیر، 1416 ق.
- طباطبایی قمی، سیدتقی، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، قم، کتابفروشی محلاتی، 1423 ق.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الاعلمی للمطبوعات، 1409 ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مکارم الاخلاق، چاپ ششم، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1392 ق.
- طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1416 ق.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبة الرضویه، بیتا.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویه، 1387 ق.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1400 ق.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال الشیخ الطوسی ـ الابواب، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلام، 1427 ق.
- عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
- عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، القواعد و الفوائد، قم، کتابفروشی مفید، بیتا.
- علامه حلی، جمالالدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مٶسسه امام صادق، 1420 ق.
- علامه حلی، جمالالدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1388 ق.
- علامه حلی، جمالالدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر اسدی، رجال العلامه، چاپ دوم، نجف اشرف، المطبعة الحیدریه، 1381 ق.
- فاضل موحدی لنکرانی، محمد، الاحکام الواضحه، چاپ چهارم، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، 1422 ق.
- فاضل موحدی لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الصلاة، قم، نشر مؤلف، 1408 ق.
- فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاهمرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمٶمنین علی، 1406 ق.
- قرشی، سیدعلیاکبر، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1412 ق.
- کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
- کشّی، محمد بن عمر، رجال الکشی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1490 ق.
- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
- مجلسی اول، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، کوشانبور، 1406 ق.
- مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، الوجیزة فی الرجال، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1420 ق.
- مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.
- محقق حلی، نجمالدین جعفر بن حسن هذلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
- محقق داماد، سیدمحمد، کتاب الصلاة، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
- محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423 ق.
- مرعشی نجفی، سیدشهابالدین، منهاج المؤمنین، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1406 ق.
- مطهری، مرتضی، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم، صدرا، 1376 ش.
- مقری فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بیتا.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة ـ کتاب النکاح، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب، 1425 ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب، 1424 ق.
- منسوب به امام رضا، الفقه ـ فقه الرضا، مشهد، مؤسسه آل البیت، 1406 ق.
- موسوی خمینی، سیدمصطفی، مستند تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بیتا.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، قم، مٶسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق.
- موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، موسسة المنار، 1413 ق.
- موسوی عاملی، سیدمحمد بن علی، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1411 ق.
- نجاشی، ابوالحسن احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
- نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
- نراقی، ابوالقاسم بن محمد، شعب المقال فی درجات الرجال، چاپ دوم، قم، کنگره بزرگداشت ملامهدی نراقی و ملااحمد نراقی، 1422 ق.
- نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1417 ق.
)